Page 11 - Budowlani Nr92

GOŚĆ BUDOWLANYCH
BIULETYN MAŁOPOLSKIEJ OKRĘGOWEJ IZBY INŻYNIERÓW BUDOWNICTWA Nr 2/2023

Miasto zaplanowane na przyszłość

ROZMOWA. Dr inż. arch. Marta A. Urbańska, prof. PK, z Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej,
delegatka Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP, członkini Zarządu Stowarzyszenia Architektów
Polskich Oddział Kraków – o zasadach planowania miast, przywracaniu ich mieszkańcom, „Nowym Mieście”
w Krakowie i współpracy z inżynierami budownictwa

- Obecnie 55 proc. ludzi na świecie i budynki publiczne, służące demokracji.
żyje na obszarach zurbanizowanych, Zrealizowanym ideałem były też Ca-
w 2050 będzie to 68 proc. ludzkości, stra Romana – warowne obozy rzymskie
a pod koniec XXI wieku już 90 proc. budowane na ściśle określonym planie,
Miasta muszą się zmieniać, a ich roz- kwadratowym lub prostokątnym. Przez
wój powinien być rozsądnie zaplano- obóz często biegły dwie główne arte-
wany. Jakie czynniki przy planowaniu rie - cardo i decumanus, przecinające
współczesnych miast powinni brać się w miejscu, które stanowiło centralny
pod uwagę ich włodarze? Czym po- plac. Na tej bazie powstało wiele współ-
winni się kierować architekci i realizu- czesnych miast Europy zachodniej: Lon-
jący ich projekty inżynierowie budow- dyn, Paryż, Kolonia, Wiedeń, Reims, Man-
nictwa, budując „miasta przyszłości”? chester, Frankfurt.
- Trudno odpowiedzieć na to pyta- Żeby daleko nie szukać, wskazałabym
nie, ponieważ architektura jest sztuką również na średniowieczny Kraków, jako
empiryczną: dopóki obiekt nie zostanie miasto doskonale zaplanowane. Wśród
zrealizowany, do końca nie wiadomo, miast renesansowych za ideał uchodzi
jak będzie funkcjonował, jak wpasuje się włoskie miasto Palmanova zbudowane
w kontekst, jak zostanie oceniona jego na planie dziewięcioramiennej gwiazdy
estetyka. Historia architektury uczy, że Dr inż. arch. Marta A. Urbańska, prof. PK fot. P. Czornij (arch. Vincenzo Scamozzi). W tym czasie,
niowe i potrzeby społeczności miejskiej ” kanclerza Jana Zamoyskiego), oraz np.
a nawet nieco wcześniej, w XVI w., w Pol-
miasto jest odzwierciedleniem ustroju
społecznego. Najważniejsze decyzje po-
sce genialnie i tolerancyjnie zaplanowa-
dejmują więc dzisiaj politycy – a niegdyś
no Zamość (arch. Bernardo Morando dla
podejmowali je właściciele miast i ich ar-
Historia architektury
Brzeżany (obecnie Ukraina, dla hetmana
chitekci.
Wszyscy wiemy, że nigdy nie było
Mikołaja Sieniawskiego).
uczy, że miasto jest
tak dużej urbanizacji, jak obecnie. Decy-
Niepodobna nie wspomnieć o mia-
odzwierciedleniem ustroju
denci, a następnie urbaniści, architekci
stach-ogrodach,
budowanych
od
i wykonawcy zmagają się z dylematem: społecznego. Najważniejsze
podstaw w końcu XIX w, według kon-
jak pogodzić rosnące potrzeby mieszka-
przykładem idealnego Garden City jest
dzisiaj politycy.
jako wspólnoty z zapewnieniem miesz- decyzje podejmują więc cepcji Ebenezera Howarda. W Anglii
Letchwork w hrabstwie Hertfordshire,
kańcom przestrzeni, zieleni, zdrowych a w Polsce Milanówek czy Podkowa Le-
i bezpiecznych warunków zamieszka- śna. Mamy również swoje małe, lecz do-
nia w sytuacji zmieniającego się klimatu i wskazanie miast, które zostały na- skonałe Garden City w Krakowie. Jest nim
i ograniczonej powierzchni do zabudo- prawdę dobrze zaplanowane, dzięki Salwator.
wy. Dobra infrastruktura, czyli dobra in- czemu mieszkańcom w przeszłości Moim zaś ukochanym miastem jest
żynieria miejska, ekologia i zrównoważo- i współcześnie żyje się bardzo wygod- Budapeszt. Wielką rolę w rozwoju mia-
ny rozwój, zieleń, komfort, ograniczenie nie, to jakie byłyby Pani typy? sta po 1873 r. - zwłaszcza Pesztu, wzoro-
(popularnie zwanej) „betonozy”, bezpie- - Należałoby o to zapytać urbanisty wanego na Paryżu, odegrał baron Pod-
czeństwo, dbałość o jakość przestrzeni lub historyka urbanistyki, lecz spróbu- maniczky. W ciągu 40 - 50 lat udało się
publicznej i jej dostępność, jakość archi- ję odpowiedzieć. Moim zdaniem ideal- zbudować gigantyczne miasto zaplano-
tektury – to hasłowo wymienione zało- nie zaplanowane były starożytne miasta wane z rozmachem, według koncepcji
żenia, które powinny przyświecać pla- greckie, takie jak Milet czy Priene. Pro- i Haussmanna (twórcy przebudowy Pa-
nowaniu, projektowaniu i budowaniu. jektantem pierwszego z nich był Hip- ryża), i wiedeńczyka-estety Camillo Sitte.
Jeśli dobrze zaplanujemy współczesne podamus z Miletu, urbanista, architekt A także – podług nieba.
miasto, będą w nim mogły komfortowo i matematyk. Zaplanował miasto na
mieszkać następne pokolenia, a więc dziś ortogonalnej siatce; było uporządko- - Co to znaczy?
budujemy na przyszłość. Zresztą, zawsze wane i regularne. Stosowne dla demo- - Tu muszę się odwołać do najstarsze-
tak było. kracji greckiej – przed chwilą mówiłam go polskiego podręcznika architektury
o tym, że miasto jest odzwierciedleniem pt. „Krótka nauka budownicza dworów,
- Gdybym poprosiła o sięgnięcie ustroju społecznego. Priene także posia- pałaców i zamków podług nieba i zwy-
do wiedzy akademickiej Pani Profesor dało wszystkie konieczne przestrzenie czaju polskiego” z 1659 r. Już w XVII w.
11